Zijn bomen op openbaar domein dan toch de dupe?

Nieuwsbericht van 25/10/2021

Opnieuw wil de VVOG jullie briefen over het in voege treden van boek 3 ‘Goederen’ van het Burgerlijk Wetboek.

In de uitspraak van donderdag 21 oktober 2021 verwerpt het Grondwettelijk hof het beroep dat verschillende middenveldorganisaties, waaronder de VVOG, hadden aangetekend.
Hiermee bevestigt het Hof dat de regels van afstanden van beplantingen, overhangende takken en doorschietende wortels ook van toepassing zijn op het openbaar domein.
Het arrest is zonder meer een spijtige zaak voor het openbaar groen. Maar toch zijn er een aantal geruststellende nuanceringen in het arrest.

Geruststellende nuanceringen

1. 1) Het valt op dat het Hof de deur laat openstaan voor een eventueel decretaal ingrijpen door de Vlaamse decreetgever. Deze zou de bevoegdheid hebben om afwijkende regels op te maken, die het toepassingsgebied van de geviseerde bepalingen opnieuw verkleint.
   In die optiek lijkt het een haalbare optie om bij de bevoegde minister aan te sturen op zo’n decretale regeling, uiteraard op voorwaarde dat er voldoende politieke goodwill bestaat.
    
2. Daarnaast bevestigt het Hof dat het toepassingsgebied zich beperkt tot beplantingen die zijn aangebracht na de inwerkingtreding van de wet.
   Het oordeel van het Hof houdt dus in dat alle bestaande beplantingen die zijn aangeplant voor 1 september 2021 onder de oude bepalingen van het Veldwetboek vallen.
   De bepalingen van artikel 3.133 en artikel 3.134 van het BW zijn dus niet van toepassing op het bestaande groen en spelen alleen een rol bij nieuwe aanplantingen.
    
3. Ten slotte oordeelt het Hof ook dat artikel 3.133 en artikel 3.134 van het BW enkel kunnen worden toegepast op “de beplantingen die zich bevinden op een openbaar domeingoed, voor zover zulks de openbare bestemming van dat goed niet in de weg staat”.
   Zelf neemt het Hof hier een vrij streng standpunt in door te oordelen dat “de aanwezigheid van beplantingen in veel gevallen essentieel is voor de verwezenlijking van de openbare bestemming van een openbaar domeingoed”, in het bijzonder ten opzichte van “de openbare wegen en hun bermbeplantingen”.
   Bovendien speelt openbaar groen ook een rol in parallelle aspecten die aanleunen bij het openbaar domein zoals klimaat, landschapswaarde en erfgoedwaarde. Het Hof houdt dus niet enkel rekening met de praktische waarde van een boom maar ook met haar ecologische en zelfs sociale functie.
   Het komt dus aan de gewone rechtbanken en hoven toe om steeds na te gaan wanneer het verwijderen of snoeien van beplantingen de openbare bestemming van het openbaar domein in de weg staat. Vermoedelijk zal de rechtspraak hierover dus nog casus per casus evolueren.

Tot zover een eerste analyse van de VVOG en haar raadsmannen. Een en ander zal nog verder uitgeklaard worden.  Het is misschien niet wat we gehoopt hadden.
Ook zal de komende periode moeten uitwijzen of de VVOG samen met het consortium van middenveldorganisaties nieuwe stappen zal ondernemen.