Groencontact 2025/2

Hittegolven komen steeds vaker voor en maken steeds meer slachtoffers. De impact op de volksgezondheid wordt vaak onderschat. Als vergelijking: orkaan Katrina kostte in 2005 aan 1.500 mensen het leven, de Europese hittegolf in 2003 en 2022 maakte respectievelijk 70.000 en 61.000 slachtoffers, en dat zijn enkel de directe sterfgevallen. In verstedelijkt Vlaanderen is de uitdaging extra groot. Het stedelijk hitte-eiland maakt ons extra kwetsbaar. Het hoge ruimte beslag en onze kenmerkende ruimtelijke ordening maken het moeilijk om groen op strategische plaatsen te planten. Hoe zetten we onze Vlaamse vernuftigheid in om vegetatie voldoende verkoelend vermogen te laten voorzien?

De Europese Standaard Boombescherming van European Aboricultural Council is vanaf juni 2025 beschikbaar in het Nederlands. Het document is bedoeld om overheden, ontwerpers en aannemers een duidelijk en bruikbaar houvast te geven zodat zij bestaande bomen in een projectzone beter kunnen beschermen. We vroegen Wim Peeters, co-vertaler van het document, Lotte Vandoorne (gemeente Bonheiden), Bavo Plaetsier (Stad Gent) en Jan Verheyden (Stad Gent) om duiding bij de noodzaak van een dergelijke richtlijn.

Wie heeft er nog niet gehoord van de Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening Hemelwater 2023 (kortweg GSVH)? Deze is van toepassing op zowel openbaar als particulier terrein en legt de regels vast rond hemelwater bij bouwprojecten. Het bijhorende technisch achtergronddocument (kortweg TA) geeft verduidelijking bij de verordening. Maar hoe pas je dit toe? Waar dien je rekening mee te houden?

Stad Brugge neemt een voorbeeldrol op door volop in te zetten op het hergebruik van opgevangen hemelwater. Op meerdere locaties werden regenwaterreservoirs, ondergrondse kokers en citernes geïnstalleerd en geïntegreerd in de dagelijkse werking van de stadsdiensten – zoals het reinigen van wegen of begieten van groen. Farys, de waterbeheerder, speelt een sleutelrol in de ontwikkeling en financiering van deze voorzieningen. Verschillende aannemers en partners zoals Verhegge (Bloemenwijk), Persyn (wijkpark Ten Boomgaard), Clasal en studiebureau Jonckheere leveren technische en logistieke ondersteuning bij de uitvoering van deze pilootprojecten.

Een omheining, een haag, een muur of gewoon een bordje ‘privé’. Tot voor kort waren de grenzen tussen publieke en private ruimte vaak letterlijk en figuurlijk strak afgebakend. Maar steeds vaker zetten zorginstellingen, scholen en stadsdiensten hun deuren op een kier voor de buurt – en omgekeerd. Wat daaruit groeit, is zelden een rechte lijn. Het vraagt overleg, geduld en soms het loslaten van controle. Net die zoektocht – met vallen en opstaan – maakt de verweving tussen stad, landschap en gemeenschap zo krachtig. In deze derde editie van onze reeks over vervagende grenzen trekken we naar Oostende. Daar slinger t het Groen Lint als een 35 kilometer lange groene ader rond de stad, wijken en buitengebied. Op verschillende plekken langs het Lint ontstaat er een subtiele, maar betekenisvolle verweving tussen de stad, haar semipublieke instellingen en scholen. Wat dit verhaal bijzonder maakt, is vooral de menselijke samenwerking erachter. Geen glad succesverhaal, maar een zoektocht vol onderhandelingen, praktische obstakels en creatieve oplossingen. We spraken met landschapsarchitect Eli Devriendt, die namens stad Oostende, als projectleider al jaren met hart en ziel werkt aan de realisatie van het Groen Lint.

Het Vlaamse gewest is divers, zeer divers. Niet alleen demografisch en taalkundig, maar ook ecologisch. Hier passen tal van uiteenlopende ecosystemen op een zakdoek, van polder tot heide. Op andere plaatsen in de wereld, treft men over uitgestrekte oppervlakten, vele malen groter dan België, slechts één en hetzelfde ecosysteem aan. Denk daarbij aan de prairies in Oost-Europa. Hoe komt het toch dat we op zo’n kleine oppervlakte zo veel verschillende eco- en landbouwsystemen kunnen huisvesten? Wel, het antwoord ligt onder onze neus, verder nog, onder onze voeten.

Oudenaarde heeft een traditie in goed groenbeheer. Natuur en groen behoren tot het DNA van onze stad. Onze stad verworf eerder reeds nationale en internationale erkenning voor haar groenbeleid. We moeten blijven inzetten op het hoog houden van de kennis en ons groenbeleid actief toelichten opdat de inwoners mee zouden zijn in het verhaal. Gelukkig hebben we een omvangrijke groendienst in huis met veel inzet van de medewerkers. Het is terecht een fiere groendienst. Met plezier geven we ruimte aan de medewerkers om zich te vormen. Investeren is appreciëren. Het zijn hun groene vingers die het doen op het terrein. Ambitie hebben we alvast.

Groencontact heeft reeds bij de opstart je geïnformeerd in verband met het nieuwe label ‘GroenGek(l)eurd’. Ondertussen zijn we een paar jaar verder en zijn er steeds meer professionele tuin- & groenaannemers die dit halen. Tijd om het op te nemen in de aan bestedingen?

Eind 2024 verscheen bij uitgeverij Blauwdruk het 21ste Jaarboek over stedenbouw en landschapsarchitectuur in Nederland. Een analyse van dit Jaarboek inspireert ons in Vlaanderen om kritisch te kijken naar een aantal trends die zich niet enkel in Nederland ontwikkelen, maar die typisch zijn voor onze hedendaagse Westerse samenleving. Rode draad in dit verzorgd boekwerk is het gebrek of de nood aan het langetermijndenken. Ook het politiek bestel in Vlaanderen laat het soms niet toe om een ruimtelijke strategie uit te bouwen met een aangehouden visie op de toekomst. Het Jaarboek is een analytisch onderzoek en houdt ook Vlaanderen een spiegel voor bij de inrichting van het publiek domein.

Openbare besturen zetten al sinds 2015 in op pesticidenvrij beheer, maar sinds eind vorig jaar staan er nieuwe maatregelen in de steigers. Op 6 december 2024 keurde de Vlaamse Regering namelijk het Vlaams Actieplan Duurzaam Pesticidengebruik 2023–2027 goed. Dat plan wil het gebruik van pesticiden én de bijhorende risico’s drastisch verminderen. Het bundelt Vlaamse en federale inspanningen en sluit naadloos aan bij de Europese richtlijnen rond pesticidenreductie. Wat komt er precies op ons af, en hoe bereid je je daar als lokaal bestuur best op voor? Je leest het hier!

Soms ben je verrast door een onbekende naam van een plant. Bij mij was dit zo met Eriolobus trilobatus en de verrassing werd nog groter toen de boom met die naam als mogelijke klimaatboom ter sprake kwam. Hoe kon ik die soort vergeten in mijn voorbereidende tekst voor het boek ‘De juiste boom voor elke tuin’? Pas na de discussie ontdekte ik dat deze fraaie boom vaak als Malus trilobata beschreven wordt, letterlijk vertaald: drielobbige appel. En deze appelsoort kwam wel even aan bod in mijn boek. Een zucht van verlichting. Deze drielobbige appel is een zeldzaamheid en nauwelijks gebruikte soort. Wat mij betreft, mag dit veranderen. Het is immers een prima kleine boomsoort met best wat kwaliteiten en een Europese boomsoort.

Sedert december 2024 is er zowel een nieuwe Vlaamse regering als nieuwe lokale besturen, Telkens hebben ze hun eigen ambities, doelstellingen op verschillende domeinen. Eén daarvan zijn omgevingsdoelstellingen zoals milieu, klimaat, openbaar groen, natuur, … Vlaanderen heeft de meeste bevoegdheden inzake omgeving. De lokale besturen moeten vele van deze omgevingsdoelstellingen gestalte geven in eigen stad of gemeente. Zijn we daarmee nu blind getrouwd? Natuurlijk niet. Met dit artikel willen we op zoek gaan naar een match tussen Vlaanderen en de lokale besturen…

Tuinen worden kleiner en steden verdichten. Op veel plaatsen is er geen ruimte genoeg meer om bomen te planten. Een groene woon- en werkomgeving is nochtans ontzettend belangrijk in de strijd tegen de klimaatverandering. Bovendien wordt meer en meer duidelijk dat groen ook essentieel is voor de menselijke gezondheid.

Ik moet iets opbiechten. Ik, groot biodiversiteitsfan en bewonderaar van alles wat met natuur te maken heeft, ben bang voor slakken. Voilà. Het is eruit. Nu kunnen we verder.

Voor spinnen ken ik geen angst. Die zet ik altij d netjes in een glaasje buiten. Behalve in de winter. Dan mogen ze gerust binnen blijven vertoeven. En terwijl mijn man aan de buitentafel als een gek rond zich heen slaat, verdraag ik zonder verpinken zoemende wespen en bijen rond mijn bord. Maar toon mij een naaktslak en ik loop gillend weg.
Biodiversiteitsfan van mijn voeten, dát ben ik.