Groencontact 2024/4

Groene revolutie zou je kunnen omschrijven als ‘de enorme sprong voorwaarts in de realisatie van openbaar groen’. Geef toe, elke schepen of groenmedewerker droomt hier wel eens van. En dromen mag, dromen moet zelfs. Maar streven we dit voldoende na? Maken we voldoende creatief gebruik van de bestaande tools om die groene revolutie te bereiken? In dit artikel zoomen we in op drie tools die een groene revolutie kunnen in gang zetten. We analyseren eerst de inzet van wijkbudgetten. Waar men hiervan gebruik maakt, ziet men heel veel groen projecten ingediend en gerealiseerd. Daarna bekijken we een voorbeeld van vergroening van een ‘stedenbouwkundige verordening’ om af te sluiten met een mooi voorbeeld van een ‘stadsgroenfonds’.

Zoals je eerder (in vorige editie van Groencontact) kon lezen, zijn er heel wat vormen van zorggroen. Elke vorm richt zich tot een andere doelgroep, heeft een ander doel. Hieronder lees je hoe zorggroen kan ingezet worden voor de doelgroep: ouderen. Bij het zorgen voor (kwetsbare) ouderen staat levenskwaliteit voorop. Die kwaliteit van leven is meer dan alleen de nodige zorg en ondersteuning bieden. Het draait ook om het ter beschikking stellen van een aangename, zin geven de tijdsbesteding. Een groene buitenomgeving van de zorgomgeving, die aangepast is aan de noden van de ouderen, biedt de mogelijkheid om de bewoners een rustgevende en aangename beleving te bieden. Enkele van de bijzondere kenmerken van zo’n tuin zijn het aanbieden van veiligheid en vertrouwdheid én het stimuleren van sociaal contact.

De plaatsnaam Vlaanderen is afkomstig van het Germaanse flauma, wat “overstroomd gebied” betekent. Binnen Vlaanderen zijn er ook veel verwijzingen naar natte natuur. Denk maar aan alle plaats- en achternamen waar “broek”, “plas” of “ven” in te herkennen is. Al eeuwenlang draineren we deze natte gebieden om ze in gebruik te nemen (al zien we tegenwoordig het bufferen van water op zich al als een nuttig landgebruik). Maar met het rechttrekken en indijken van rivieren zijn we de afgelopen decennia in een stroomversnelling van drooglegging terecht gekomen. Vandaag de dag leven we in een uitgedroogde rivierdelta. Hoogtijd om het toponiem Vlaanderen in ere te herstellen!

Het belang van een kwantitatieve én kwalitatieve groenvoorziening in de bebouw de omgeving staat bij de meeste lokale besturen niet langer ter discussie. Ook de waarde van bomen wordt steeds meer erkend. Een geïntegreerd groenbeleid in de publieke ruimte is echter meer dan louter ontharden en vergroenen. Om die kwaliteitssprong te maken, kunnen lokale besturen voortaan het managementsysteem ‘natuurinclusief werken’ toepassen. Het opsplitsen van het grijs en groen bestek bij de aanleg van openbare ruimten is daarin vervat. Een raamcontract groen geeft daarenboven betere kwaliteitsgaranties op het moment van oplevering. We gingen op zoek naar enkele stakeholderperspectieven.

Wanneer een landbouwer jarenlang een perceel als akker voor groenteteelt heeft ingezet en besluit dit in te zetten als grasland, zal hij de bodem moeten verarmen. Deze is namelijk vaak “vervuild” met een overschot aan voedingsstoffen zoals stikstof en fosfor. Om deze verarming te verwezenlijken, zaaien ze een drietal jaar hetzelfde gewas zonder te bemesten. De gewassen nemen de bemesting op en de overbemesting wordt afgevoerd wanneer de gewassen geteeld worden. Zodra de opbrengst na een paar seizoen en daalt, weet de landbouwer dat het werkt. De meesten onder ons kennen dit proces, maar niet iedereen kent het onder de naam “fytoremediatie”.

Na een jarenlange vaste katern van ‘schepen in het licht’, werd het eens tijd om onze groenploegen in de schijnwerpers te zetten. Ze vormen de ruggengraat van ons groenbeleid en zijn onmisbaar voor het beheer van onze groene ruimtes. Wie zijn ze? Wat drijft hen? En wat doen ze precies allemaal? Je leest het hier in ‘groenploeg scheert hoge toppen’!

Sommigen vinden dat bomen enkel een last zijn, anderen weten dat bomen onmisbare ecosysteemdiensten leveren. Deze diensten worden zelfs geleverd aan mensen die deze bomen niet weten te waarderen. Maar hoe zorg je voor een optimaal rendement? De winkel moet nu eenmaal draaien!

Wat is het verschil tussen grond en bodem? Hoe weet ik of ik een rijke of arme bodem heb? Hoe respecteer je de bodem tijdens bouwwerken? Waar moet ik rekening mee houden als ik een bodem afgraaf? Deze en vele andere vragen werden beantwoord in onze Masterclass Bodem op 25 september, met meer dan 80 inschrijvingen was het een daverend succes!

Om de juiste boom voor een bepaalde locatie te kiezen, bestaan er reeds heel wat online zoekmachines. Sinds kort is er een nieuwe tool in het landschap bijgekomen. Stadswerk en Wageningen Universit y & Research sloegen de handen ineen en creëerden samen deze gloednieuwe en gebruiksvriendelijke tool, nl. de interactieve Bomentabel.

De inrichting en het beheer van de openbare ruimte in steden en gemeen ten is een uitdaging die vraagt om nauwe samenwerking tusse n verschillende actoren. In Ieper hebben ze deze uitdaging omarm d en alle betrokken partijen samengebracht in thematische werkgroepen. Deze samenwerking tussen interne diensten en externe partners – zoals overheden, verenigingen en burgers – tilt de inrichting en het beheer van de stad naar een hoger niveau.

De biodiversiteit in Vlaanderen staat onder druk. Eén van de meest zorgwekkende signalen is de sterke achteruitgang van bestuivers zoals bijen, vlinders en andere insecten. Dit is problematisch, want deze dieren spelen een cruciale rol in onze ecosystemen. Om deze negatieve trend tegen te gaan, zet Vlaanderen in op wildebestuiverreservaten (ook wel wildebijenreservaten genoemd). Deze reservaten werden specifiek gekozen vanwege hun reeds bestaande populaties van zeldzame soorten. In deze gebied en wordt er verder ingezet op het creëren van veilige, voedselrijke habitats voor wilde bestuivers, om zo hun populaties te versterken en te beschermen.

Bruindaken, wat zijn ze? Wat doen ze? En wat zou ons moeten drijven ze aan te leggen? Groendaken zijn al langer in opmars in stedelijke gebieden. We zien ze steeds vaker verschijnen op woningen, bedrijfsgebouwen en zelfs op gemeentelijke infrastructuren.

Met de rubriek ‘Mag ik mij even voorstellen’ zetten we een boom of heester in de kijker. ‘Onbekend, maar inmiddels niet meer onbemind’, schreef Jan P. Mauritz, Nederlands bomenspecialist in 2018. Juist daarvoor bestaat natuurlijk deze rubriek. De Zevenzonenboom is nog steeds bij een groot aantal mensen volslagen onbekend. Dat is jammer, want deze kleine meestal meerstammige boom of struik is een uitstekende soort voor de tuin en park.

Met de transformatie van de belangrijke winkelstraat 'de Laat' is een nieuwe stap gezet naar een groener stadscentrum in Alkmaar. In 2020 presenteerde Bureau B+B een strategie om de historische binnenstad te vergroenen. Naast een toekomstvisie voor de Bolwerkparken en het vergroenen van diverse winkelstraten en steegjes, heeft het bureau ook een ontwerp gemaakt voor de straat 'de Laat'.

Er lopen vast en zeker ook op jouw grondgebied wegen die in het beheer zijn van het Agentschap ‘Wegen en Verkeer’. En je stelt zich terecht de vraag: Hoe verzoen je natuur met wegen?

Green organiseert, samen met de Vereniging voor Openbaar Groen (VVOG), de 1.2.Tree-award, die het beste boomproject bekroont en daarmee de symbiose tussen openbare besturen, tuinaannemers, -architecten en boomkwekers in de kijker zet. Afgelopen zomer trok onze jury erop uit om maar liefst 33(!) boomprojecten te jureren over het hele Vlaamse grondgebied.

Het jaar 2024 vloog voorbij, en terwijl de laatste maanden hun intrede doen, is het tijd om terug te kijken op een inspirerend werkjaar. We hebben samen hard gewerkt, nieuwe projecten gelanceerd en mooie resultaten geboekt. Van bloeiende samenwerkingen tot duurzame groene ruimtes, het was een jaar vol groei en innovatie! We nemen je graag mee op een visuele reis langs enkel hoogtepunten van 2024. Geniet van de mooiste momenten in beeld!

• Wat we van bomen kunnen leren | Dirk Waelput
• Openbaar groen | Verantwoord ecologisch beheer | Peter Bulsing

Toen zoonlief nog een kleuter was, gingen we toeristen-in-eigen-stad. We trokken naar het Gravensteen, fantaseerden over ridders en zwaarden en gingen vervolgens een ijsje likken in het gras naast de kasteelgracht. Met pretlichtjes in zijn ogen en kuiltjes in zijn wangen toonde hij me even later trots zijn chocoladesmoeltje. Het bruine goedje zat tot in zijn wenkbrauwen. Toch leek zoonlief properder dan de waterloop naast hem. Een smurrie die er al even bruin uitzag als het chocolade ijsje, al waren de brokjes hier geen stukjes cacao maar blikjes, brikjes, plastic zakken en sigarettenpeuken.