Groencontact 2023/3

Zeggen dat we de openbare ruimte groener moeten inrichten om onze steden en woonkernen leefbaar te houden is een open deur intrappen. Maar om te kunnen genieten van de voordelen van stedelijk groen moeten bomen en planten er vooral goed kunnen groeien. Goede groeiomstandigheden beginnen bij de bodem. Aandacht besteden aan de bodem is daarom een must om de verwachtingen op vlak van klimaat en biodiversiteit in te lossen. Maar wat betekent dat nu concreet? Waarom is dat zo belangrijk? Waarom gebeurt het nog te weinig? Hoe brengen we daar verandering in?

Niet-groenkenners vinden bomen al te vaak een sta-in-de-weg en staan er zelden bij stil dat ze om ten volle te presteren, wat klimaat en milieu betreft, flink wat jaren op de teller moeten hebben. Ze verdienen dus respect en een andere benadering. De tijd van ‘een nieuwe weg vraagt nieuwe bomen’ en ‘een boom mag/moet weg omdat hij ouder is dan wijzelf’, is voorbij. Laat ons inzetten op toekomstbomen. Het mogen er minder zijn, maar ze moeten ruimte krijgen en oud kunnen worden. Het vraagt ver vooruitkijken en bovendien rekening houden met een nog warmer en droger klimaat!

Toen Vlaanderen jaren geleden begonnen is met de aanleg van riolering, werd er gekozen voor een gemengd rioleringsstelsel waarbij zowel regenwater en afval water zo snel mogelijk werden afgevoerd. Dit vormt vandaag een grote uitdaging omwille van de wateroverlast en droogteproblematiek die hiermee gepaar d gaan, maar ook overstorten spelen hier een grote rol voor het waterzuiveringsbeleid. Sinds tientallen jaren is de aanleg van gescheiden rioleringsstelsels verplicht, maar ook hier werd het regenwater vaak te snel afgevoerd via waterlopen. We hebben nu ook gezien dat het anders kan en moet door regenwater ter plaatse te houden binnen het project, geïntegreerd in het groen.

Assenede is een groene gemeente met uitgestrekte open ruimtes en relatief dunbevolkt, met zijn 14.000 inwoners. Gekenmerkt als een landbouwgemeente met weiden en akkers, wordt Assenede vaak lief kozend de 'parel' van het Meetjesland genoemd. De regio staat bekend om zijn betoverende polders, pittoreske kreken en rustige fiets- en wandelpaden. Assenede bestaat uit drie aantrekkelijke deel gemeenten, namelijk Oosteeklo, Bassevelde en Boekhoute.

Steeds vaker worden lokale groendiensten bijgestaan door andere actoren voor hun groenaanleg en -beheer. Groenbeheer is niet meer exclusief weggelegd voor de lokale groendienst. Door aanbestedingen worden percelen uitgegeven aan groenaannemers, bepaalde afgelijnde opdrachten worden uitgevoerd door natuur- of milieuverenigingen, zelfs burgers of wijkcomitee’s draaien mee in een beperkt beheer, … Het landschap is veranderd, de aanpak is hiermee verbreed. De groenverantwoordelijken worden steeds meer groenmanagers of groenregisseurs. Ook de maatwerkbedrijven die zowel maatschappelijke als milieudoelstellingen nastreven zijn een vaste ‘maat’ geworden van de lokale besturen. Daarom werd vorig jaar een nieuw lidmaatschap van de VVOG in het leven geroepen en staat onze dienstverlening voortaan ook voor hen open. Maatwerkbedrijven zijn van harte welkom. We gaan daarover graag in gesprek met Jürgen Boel, divisiemanager van W-Green.

De Waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora) is een invasieve exoot die een groeiend probleem vormt in Vlaanderen. Oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Amerika, werd deze plant in 1830 geïntroduceerd en heeft zich sindsdien snel verspreid. Met zijn lange drijvende stengels en lepelvormige bladeren is de Waterteunisbloem een opvallende verschijning in het water. Van juli tot de herfst bloeit de plant met mooie gele bloemen, waardoor hij populair is geworden bij vijverliefhebbers.

Gaat u akkoord als ik stel dat er toch wel een beetje een bomenstress heerst in Vlaanderen? Steden en gemeenten, soms samen met burgers, zijn druk op zoek naar nieuwe plaatsen om bomen te kunnen aanplanten. En dat steunen we natuurlijk. In de plenaire zitting van de Kamer op donderdag 15 juni 2023 werd ook nog een wetsvoorstel goedgekeurd, tengunste van bomen die zich op het openbaar domein bevinden en een verhoogde waarde hebben voor het algemeen belang. Goed nieuws dus. Ook de Vlaams overheid heeft een stevige ambitie voor meer bomen en stimuleert lokale besturen in hun aanpak met bostellers, boslabels, financiering, …

Een klimaatbestendig bomenbestand met bomen die de ruimte krijgen om oud te worden. Dat willen we allemaal, toch? Om die universele ambities te bereiken is er een persoonlijk traject per gemeente nodig. Hoe de provincie Limburg haar gemeenten individueel ondersteunt in het behalen van dit universeel doel, lees je hier!

Om de impact van de klimaatverandering te beperken, is het belangrijk om onze steden en gemeenten klimaatbestendig te maken. Door bij elk inrichtingsproject de klimaatreflex te hanteren, voorkom je grote renovatie- of schadekosten omdat het ontwerp de klimaatuitdagingen kan doorstaan. Een omgeving klimaat bestendig inrichten, is een complexe kwestie. Het Klimaatportaal van de VMM (vmm.be/klimaatportaal) bestaat uit 3 tools en kan helpen om hier stap voor stap mee aan de slag te gaan.

Om de impact van de klimaatverandering te beperken, is het belangrijk om onze steden en gemeenten klimaatbestendig te maken. Door bij elk inrichtingsproject de klimaatreflex te hanteren, voorkom je grote renovatie- of schadekosten omdat het ontwerp de klimaatuitdagingen kan doorstaan. Een omgeving klimaatbestendig inrichten, is een complexe kwestie. Het Klimaatportaal van de VMM (vmm.be/klimaatportaal) bestaat uit 3 tools en kan helpen om hier stap voor stap mee aan de slag te gaan.

Op 23 juni 2023 werden voor de 62ste keer de nieuwe rozen in de proeftuin van kasteel 't Hooghe gekeurd door een expertengroep. Aansluitend, op zondag 25 juni 2023, werd een nieuwe editie van het Rozenfeest georganiseerd in de kasteeltuinen van 't Hooghe te Kortrijk. De roos blijft een populaire plant, zowel in het openbaar groen alsook in de private tuinen.

Sinds 1 september 2019 is het Gemeentewegendecreet van kracht. Dit decreet vervangt de wet op de Buurtwegen die nog uit de 19de eeuw stamde en verschuift de beslissingsbevoegdheid over lokale wegen van het provinciale niveau naar het gemeentelijk niveau. Met het nieuwe decreet kregen gemeenten dus meer bevoegdheden én plichten. Het Gemeentewegendecreet behandelt ‘trage wegen’ en 'gewone' lokale straten op dezelfde voet. Trage wegen worden omschreven als wegen die vooral zachte weg gebruikers als voetgangers, fietsers, joggers of ruiters gebruiken. Ze bieden vaak een alternatieve en verkeersveilige verbinding.

In een laboratorium voer je experiment uit om dingen te weten te komen. Ook met plantgoed kan je experimenteren, zowel met soortkeuze, aanleg als beheer. Vandaag vertelt Bart Backaert uit Aalst ons hoe hij experimenteert met klimaatbestendige boomsoorten in de stad.

• Welke eetbare wilde plant is dat? | Ruim 300 kruiden, vruchten en noten | Christa Bastgen
• Natuur op doktersvoorschrift | Welk effect heeft meer natuur op het hart? Bestaat er een optimale dosis groen?| Dirk Avonts, Hans Keune, Roy Remmen
• Handboek urban gardening | Stadstuinieren met een kleine tuin, balkon of dakterras | Kevin Espiritu
• Onkruid herkennen | Wordt het wat of moet het weg? | Henk Glas

Sinds 2008 nodigt Infopunt Publieke Ruimte steden, gemeenten, ontwerp bureaus en private ontwikkelaars uit om projecten in te zend en voor het jaarlijkse praktijkboek Publieke Ruimte en de gelijknamige onderscheiding. Het praktijkboek Publieke Ruimte is intussen een collector’s item en de Prijs Publieke Ruimte is een begrip in Vlaanderen en Brussel.

24 mei was een zwarte woensdag dit jaar. Ze is voor jou wellicht als een doordeweekse werkdag gepasseerd, maar voor ruimtelijke planning in Vlaanderen was het de zoveelste kaakslag op een rij. Het lang bediscussieerde en felbevochten Instrumentendecreet werd die dag door de Vlaamse regering goed gekeurd, samen met de ‘stolp’ over de woonuitbreidingsgebieden. Met veel poeha werd verkondigd dat de nieuwe wettelijke kaders de open ruimte beter zouden beschermen en stappen vooruit zouden zetten richting een effectieve bouwshift.