Groencontact 2023/4

Meer en meer worden groendaken geïntegreerd in de bouw- of renovatieplannen, ook bij overheidsgebouwen. De markt biedt een grote variatie gaande van heel eenvoudige groendaken met een dunne substraatlaag, gekend als ‘extensieve groendaken’ tot en met veelzijdige daktuinen voorzien van bomen, struiken en geautomatiseerde (regen)watersystemen. Even groot als de variatie aan mogelijkheden is de variatie in de kost. Vooral in de beginjaren werden daarom vooral extensieve groendaken, systemen met een dunnere substraatlaag (6-12cm) en lage onderhoudseisen met hoofdzakelijk vetplanten, aangelegd. In het onderzoeksproject EcoCities werd onderzocht of deze extensieve groendaken ook een biodiversiteitswaarde hadden en of ze ecosysteemdiensten leveren zoals verkoeling (hitte eiland effect), waterbuffering, luchtzuivering en koolstofopslagplaats.

Er is de voorbije maanden al heel wat gebeurd in de Spaanse Kroon. Samen met de bewoners is stad Leuven er, onder de noemer ‘Hier dringt het door!’, aan de slag gegaan om straten, stoepen, opritten en tuinen te ontharden en te vergroenen. Het doel? De buurt leefbaarder en veiliger maken en beter beschermen tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Het traject in de Spaanse Kroon kadert binnen LIFE PACT, een Europees project met stad Leuven als coördinator. Met financiële steun van het LIFE-programma van de Europese Unie, zetten verschillende partners natuur-gebaseerde oplossingen (NBS) in om de stedelijke veerkracht te vergroten en de gezondheid en het welzijn van burgers te verhogen. De stad koos de Spaanse Kroonwijk uit als pilootlocatie omdat er heel wat mogelijkheden zijn voor ontharding en vergroening. Dit zowel op publiek als privaat domein.

Het gebruik van vernieuwende tools en participatievormen maakt participatie voor deelnemers aantrekkelijker en laagdrempeliger. Ze dragen bij tot een groter bereik en een grotere diversiteit. Groepen die niet als vanzelfsprekend participeren, zoals jongeren, anderstaligen en laaggeletterden, worden meer betrokken. Ook bij klimaatgerelateerde issue s kunnen nieuwe participatiemethoden zorgen voor een groter bewustzijn bij de burger.

Met het project ‘Groene Oases’ maakt het Antwerpse provinciebestuur een fors budget vrij voor de ontharding en vergroening van schoolspeelplaatsen. De regionale landschappen leiden heel wat projecten in goede banen om op korte termijn tot duurzame realisaties te komen. Tot dusver doen 118 scholen mee en het enthousiasme is groot, vertellen gedeputeerde Jan De Haes, project coördinator Bert Hoefkens en Frank Van Baelen van Regionaal Landschap de Voorkempen.

We doen allemaal ons uiterste best om het groen partimonium in onze verstedelijkte gebieden vitaal te houden, al is dat niet vanzelfsprekend. In dicht bevolkte stedelijke gebieden worden bomen vaak geconfronteerd met uitdagingen boven en onder de grond, wat hun groeikansen kan beperken. In dit artikel bespreken we enkele technische mogelijkheden die een oplossing kunnen bieden voor de ondergrondse uitdagingen.

Er is nog veel open ruimte in het landelijke Essen, een gemeente met 19.647 inwoners die als het ware een enclave is in Nederland. Ze heeft immers slechts één Belgische buurgemeente. Die open ruimte willen we ook voor de toekomstige generaties bewaren, maar moet bovenal ook kwalitatief zijn, met nog meer aandacht voor de biodiversiteit. De voorbije jaren werd meer en meer ingezet op de transitie van traditioneel groenbeheer, wat netjes en verzorgd moest zijn, naar ecologisch groenbeheer. We zetten in op het aanplanten van onderhoudsvriendelijke, bijenvriendelijke inheemse soorten. Daarnaast bij plagen of overlast zoeken we steeds naar een natuurlijke oplossing en tenslotte zijn er nog heel wat mogelijkheden in de private tuinen.

De Japanse Duizendknoop (Fallopia japonica), ondertussen een alom gekende soort in Vlaanderen, deze beruchte invasief heeft eigenlijk geen inleiding nodig. De snelle verspreiding en het woekeren van de plant kan een bedreiging vormen voor onze inheemse flora en fauna, de beheersing of bestrijding van de exoot is namelijk geen evidentie.

Dat er nood is aan openbaar groen is niets nieuws meer. De ruimte binnen zo’n stedelijke context is echter vaak een schaars, kostbaar goed. Hier kunnen onze gevels en daken een oplossing bieden. Verticaal groen kan een cruciale rol spelen in het creëren van groene zones zonder veel ruimte in beslag te nemen. Alhoewel gevelgroen geen recente uitvinding is en al jarenlang zo hier en daar in ons straatbeeld opduikt, blijft de grote hype uit. Iedere stad of gemeente heeft nochtans een groot patrimonium aan grijze gevels die omgetoverd kunnen worden tot een verticaal park. Wat zijn precies de mogelijkheden en welke hulpmiddelen zijn er de dag van vandaag?

Bijna ieder lokaal bestuur in Vlaanderen is aan het ontharden. Een noodzakelijke trend die we alleen maar kunnen toejuichen. Soms is het ad hoc, wanneer zich opportuniteiten voordoen, soms zit er een visie achter. Soms is er hiervoor aandacht bij die ene dienst, maar is een andere dienst nog niet helemaal mee. Dan stelt zich de vraag of er niet wat meer afspraken moeten gemaakt worden en of er niet best een visie wordt ontwikkeld. Misschien is een beleidsnota te hoog gegrepen en kan het ook op een ander e haalbare manier. Op schaal van iedere gemeente! De gemeente Zedelgem bewees dat er met een kleine inspanning resultaten gehaald kunnen worden. Zij drukten een aantal onthardingsprincipes en doelstellingen uit in een ‘visienota ontharden, bufferen en vergroenen op het openbaar domein’. Een model dat haalbaar is voor elke stad of gemeente en snel resultaat oplevert.

De Aziatische hoornaar (Vespa velutina) is ondertussen uitgegroeid tot beruchte vijand. Iedereen werd al eens geconfronteerd met de soort, als je hem nog niet in het echt hebt gespot, kwam je hem zeker al meermaals tegen in het nieuws, de kranten of op sociale media. De soort lijkt Vlaanderen zowel on- als offline langzaam te veroveren.

In de vorige editie vertelde Bart Backaert ons hoe hij tot een levend plantenlaboratorium in de stad Aalst kwam. Bij hem was zijn nieuwsgierigheid de aanzet tot het toepassen van verschillende boomsoorten. Ook Joeri Steeno experimenteert met verschillende soorten op de hoofdbegraafplaats van Leuven, maar bij hem was noodzaak de drijfveer. Daarnaast verkent hij ook verschillende planttechnieken zodat de aanplant veerkrachtiger wordt tijdens hittegolven! Laat dit artikel je inspireren om ook met een experimentele bril naar je plantgoed te kijken. Wie weet ontdek jij wel dé innovatie waar de sector op wacht!

Een nieuwe rubriek is geboren. Onder de reeks ‘Mag ik mij even voorstellen’ zetten wij iedere editie een plant of boom in de kijker. Het zijn wat minder bekende soorten, die zeker ook onze aandacht verdienen in het openbaar groen. Hiervoor gaan we een samenwerking aan met Em. Professor in Natuur- & Groenbeheer KU Leuven Martin Hermy.

Wil je meer gecoördineerde acties ondernemen voor meer biodiversiteit? Wil je stapsgewijs in een samenwerkingstraject werken aan de mens als een integraal onderdeel van het ecosysteem? Geloof je ook in het feit dat de natuur dé oplossing is voor heel wat hedendaagse problemen?

Wil jij met jouw stad of gemeente draagvlak creëren bij de burger voor het veranderende beleid van de groendiensten? Wil je privé tuinen en openbare ruimte zo klimaatrobuust mogelijk beheren en lokale biodiversiteit stimuleren? Dan is de campagne #LaatZeLiggen van Connectar misschien iets voor jou!

Vlaanderen is dichtbebouwd en dun bebost. Nergens in Europa is er een plek met minder bos, in verhouding tot de totale oppervlakte. Tegelijk is Vlaanderen de meest verharde regio in Europa . Dit brengt heel wat uitdagingen met zich mee. Meer bossen kunnen in elk geval deel uitmaken van de oplossing.

Met grote droefheid vernamen wij het overlijden van Paul Geerts op 18 oktober 2023. Ruim 20 jaar lang was hij betrokken bij de redactie van Groencontact.

• Waarom natuur goed voor je hersens is
• Welke geneeskundige plant is dit?
• Welke boom is dit?
• Aard van het beestje

Joren Steurs is voortaan onze nieuwe ‘openbaargroen-adviseur’. Dit zijn voor de steden en gemeenten de eerste contact personen.

De herfst mag dan wel aangebroken zijn, van wind of regen hebben we de afgelopen weken nog niet veel gemerkt. Alhoewel, wind …? Ik moet toch al een paar dagen behoor lijk hard trappen op de fiets. Goed voor onze windturbines langs snelwegen en kanalen, denk ik dan maar. Meer groene energie, daar kunnen we toch alleen maar blij mee zijn? Met de killere seizoenen in aantocht staat onze energievoorziening weer net iets hoger op de agenda, maar minister Demir heeft het vallen van de bladeren niet af gewacht om nieuwe energiemaatregelen te nemen. Afgelopen zomer verscheen een omzendbrief die grootschalige windturbines ook in waardevolle openruimtegebieden moge lijk maakt.