Groencontact 2022/2

Het Jaarboek 2021 neemt ons opnieuw mee op een boeiende trip langsheen voorbeeldstellende projecten. Opvallend is de grote mix van ingediende en geselecteerde dossiers. Dit bewijst echter wel dat landschapsarchitectuur en steden bouw heden nog steeds een brede maatschappelijke impact hebben en bruikbare tools aanreiken voor gezonde en leefbare dorpen en steden. Dit is zeker hoopgevend in een tijd vol vraagtekens, onzekerheden, veranderingen en transities.

Op 9 februari 2022 zaten we met de centrumsteden en de ‘Vlaamse Raad van Netwerkbeheerders’ samen aan tafel. Met respect luisterden we naar elkaars verhaal i.v.m. nutswerken en de aanleg van groen in het straatbeeld. Zowel de groendiensten als netwerkbeheerders deden hun verhaal, deelden hun bezorgdheden… Alvast een boeiend gesprek dat opvolging vraagt.

De omgevingsaanleg van het nieuwe gemeentehuis van Beveren is op de jaarlijkse Openbaargroen-wedstrijd van de VVOG bekroond met de Groenaannemer-award 2021. Met deze award belonen VLAM en VVOG een groenproject dat met de expertise van een professionele tuinaannemer werd gerealiseerd, in dit geval het groenbedrijf Christophe Serneels uit Berlaar. De Groenaannemer-award wil het maatschappelijk belang van openbaar groen onder de aandacht brengen en ijveren voor een goede samenwerking tussen gemeentebesturen, boomkwekers en tuinaannemers.

Deze gids gaat dieper in op de materie van natuurlijke en duurzame bladluisbeheersing en wil groenmanagers in openbaar groen en boomkwekers praktische handvaten aanrijken. Bovendien is er op het einde van de gids een overzicht gegeven van enkele veel gebruikte cultivars en hun bladluisgevoeligheid. “Ik denk dat het voorbeeld van de plakkerige auto’s, banken, terrassen bij vele openbare besturen een gekend probleem zijn. Vooral bij lindebomen, eiken en esdoorns wordt deze hinder vastgesteld. Het uitzetten van natuurlijke vijanden onder de vorm van gaasvlieglarven, lieveheersbeestjes larven, kan een oplossing bieden.” zegt Joachim Moens.

De gemeente Nazareth, in de directe rand rond Gent, ligt tussen de E17, de N60 en de N35. Vandaag is Nazareth een bloeiende en dynamische gemeente, een economisch kruispunt mét landbouw en industriezones, mét een rijk verenigingsleven en met heel wat open ruimte. Ik viel midden de legislatuur in, maar met het gesloten bestuursakkoord is er eigenlijk geen breuklijn. Trouwens groenbeleid is niet mijn verdienste maar van het volledig lokaal bestuur. Met ons groenbeleid wil ik vooral groen behouden, uitbreiden, borgen en toegankelijk maken. We willen mens, dier en economie verbinden.

Nooit was in de samenleving de behoefte aan groene zones in steden en gemeenten zo uitgesproken als vandaag. De oplossing voor de grootste uitdaging van de toekomst, namelijk de klimaatopwarming, ligt in een doeltreffende strategie van vergroening, ontharding en zorg voor water.

Een nieuw PDPO-project, met als promotor PCS en Kenniscentrum Tuin+ (Erasmushogeschool Brussel) en VVOG als partners, startte op 01/01/2022 en loopt voor 2 ½ jaar.

De laatste 25 jaar is er in Europa meer dan 20 miljoen ha bos bijgekomen, ook in dichtbevolkte of sterk geïndustrialiseerde regio’s. In Ile-de-France of Nordrhein-Westfalen (met een vergelijkbare bevolkingsdruk als Vlaanderen) kwam er ruim 2,5 keer zoveel bos bij.

Een interessant voorbeeld van bosuitbreiding in stedelijke context vinden we in Madrid. Het Metropolitan Forest project heeft tot doel een 75 km lange groene bosring rond de Spaanse hoofdstad aan te leggen. Negatieve effecten van stedelijke wildgroei, zoals hitte-eilanden, slechte luchtkwaliteit en verlies van biodiversiteit, worden zo bestreden. De ring zal de bestaande parken verbinden met nieuwe bossen en zo’n 2.300 hectare beslaan.

Ook buiten Europa is de belangstelling voor stadsbossen trouwens toegenomen. Er zijn tal van inspirerende voorbeelden te vinden in India, Zuid-Afrika, Singapore … In Japan wordt maar liefst 3% van de begroting gereserveerd voor bosbeleid.

Dat bomen belangrijk zijn in een stedelijk beleid daar hoeven we de lokale groendiensten niet meer van te overtuigen. We zijn allemaal op zoek naar waar we meer bomen kunnen plaatsen op ons grondgebied. We doen mee met het bomencharter, meer bos in Vlaanderen, we motiveren burgers, etc. Soms vergeten we ook wel eens dat we ons bestaand bomenbestand goed moeten beheren, gezond moeten houden, … of kortom moeten koesteren. Want ‘bomen op leeftijd’ zijn zoveel meer waard dan nieuwe.

Het is al enige tijd geleden dat we ons Lerend Netwerk rond ‘Graslanden, ga er niet te kort over’ hielden. Om deze leerrijke overlegmomenten niet te vluchtig te laten passeren, schenken we er nog even aandacht aan. We halen kort aan wat naar voren is gekomen voor dit ‘nieuwer’ type van beheer en hoe andere groendiensten ermee zijn omgegaan. Dit doen we door vijf vragen te stellen die we tijdens deze Lerende Netwerken ook hebben gesteld aan de lokale besturen.

We willen allemaal goeie naburen voor onze straatbomen, maar deze wetgeving staat in de weg. Daarom nam VVOG de lead, samen met onze partners, om bomen op het publiek domein uit te sluiten. Voor wie niet helemaal meer mee is geven we nog even een korte samenvatting.

Het werken met CO2-neutrale machines wordt steeds belangrijker om de klimaatveranderingen te beperken, zo ook voor de aanleg, het onderhoud en het beheer van openbaar groen en sportvelden. “De overstap naar een volledig elektrisch machinepark vereist heel wat onderzoek en een goed time management” vertelt Martijn Hartjes, oprichter van HGO. “In onze zoektocht naar een 100% elektrisch, trekkend voertuig kwamen we terecht bij Farmtrac.”

Toen we onlangs werden gevraagd door HoGent om een ‘prijs te schenken’ voor een opmerkelijke prestatie in de afstudeerrichting Groenmanagement, twijfelden we geen moment. Jong talent moet ondersteund worden! Voortaan zullen we regelmatig kansen geven aan jonge collega’s in opleiding of net afgestudeerden in één of ander e groene richting onder de rubriek ‘Jonge groene helden’.

• Rewilding in Nederland
• De boomgrens
• Zachte stad

Terwijl ‘maai-mei-niet’ welig tierde, schitterden er twee, of liever vier nieuwe planten in het paradijs: één Rhododendron en drie Viburnum-cultivars.

De zorg voor onze fauna verdient een artikel in Groencontact. We willen een paar voorbeelden geven die mogelijk zijn in uw omgeving ter bescherming van onze inheemse fauna. De beschermingsmaatregelen kunnen genomen worden op verschillende niveaus, waarbij steeds moet worden gekeken naar wat aanwezig is in uw omgeving. Probeer geen habitat te creëren voor de veldleeuwerik in een akkerland met veel struikgewas of bebouwing, want dat zou niets uithalen, maar werk met soorten die hier wel kunnen gedijen zoals de geelgors, ringmus of patrijs.

Bomen zijn al enkele jaren “hot”. De klimaatrealiteit doet steeds meer het belang van bomen inzien bij politici maar ook bij een groter deel van de bevolking. Leefbaarheid en groene ruimte staat steeds vaker en hoger op de agenda en dat is een goede evolutie. Positief is dat ook allerlei verenigingen mee helpen trekken aan de kar van bosuitbreiding en algemene vergroening.

De zomer brengt vaak heftige onweder s met zich mee. Bomen zijn dan extra kwetsbaar omdat zij met een vol bladerdek veel meer regen en wind vangen. Vrijstaande bomen in lanen of op het platte land lopen daarbij het grootste risico. Het is dus cruciaal om tijdig verzwakte bomen te detecteren om schade te voorkomen.

De VVOG werd als vakorganisatie opgericht in 1974 en bestaat straks 50 jaar. Het was een komen en gaan van personeelsleden, maar de kern van de laatste periode had heel wat ervaring. Jos werd al vervangen in 2019, Emmanuel verliet ons in 2021 en zoals sommigen reeds weten moeten we vanaf juli 2022 ook afscheid nemen van Rudi Geerardyn, wegens pensionering.

Was je er ook bij op onze Finaledag van de openbaargroen-awards 2021 in BluePoint Antwerpen? Dankjewel voor jouw aanwezigheid, je hebt de dag mee helpen maken. Het was een fijn weerzien van de collega’s groenmedewerkers van andere steden en gemeenten. Maar het was vooral inspiratie opdoen met toonaangevende groenprojecten, bijenvriendelijke steden, gemeentes in bloei, ‘waterproof’- en ‘zonder is gezonder’-tips…

Voor de derde keer wordt tijdens de vakbeurs Green 2022 ook de 1.2.Tree award uitgereikt. Met deze award wil Green en VVOG het mooiste boomproject bekronen en de symbiose tussen tuinaannemers, -architecten en boomkwekers in de kijker zetten.

't Is lente en in heel Vlaanderen gaan tuiniers en groendiensten aan de slag, want er is werk aan de winkel, zowel op het openbaar domein als in privétuinen. Bij al die groene plannen wordt al eens voorbijgegaan aan de mogelijke risico's voor wat zich in de ondergrond bevindt. Wie in Vlaanderen werken uitvoert die schade kunnen berokkenen aan ondergrondse leidingen is verplicht eerst een planaanvraag te doen via KLIP. Dat is het ‘Kabel- en leidinginformatieportaal’ van Digitaal Vlaanderen.

De bekende ruimtelijk planner, wijlen Jef Vanreusel leerde zijn studenten dat openbaar domein niet hetzelfde is als publieke ruimte. In essentie kwam het er volgens hem op neer dat openbaar domein een louter juridisch en kadastraal begrip is. Het geeft aan welk domein eigendom is van de overheid en dus openbaar bezit. Publieke ruimte daarentegen duidt op een plaats waar iedereen mag komen en waar voor het publiek iets te beleven is – een mooie gevel, een terrasje, een bankje onder een boom, spelende kinderen, een klaterende fontein.