Groencontact 2020/2

Een ‘Tiny Forest’ is een ministadsbos, ter grootte van een tennisbaan (circa 200 m2), waarin een groot aantal inheemse boomsoorten dicht op elkaar worden geplant. Zo’n Tiny Forest zou beter dan een ‘gewoon’ bos bijdragen aan de biodiversiteit, luchtzuivering, waterberging én aan de CO2-opslag in een wijk. In Nederland zijn deze Tiny Forests razend populair, en ook bij ons groeit de interesse. In enkele gemeenten worden momenteel Tiny Forests aangeplant. Het Agentschap Natuur en Bos heeft intussen ook een Vlaamse variant gelanceerd, de ‘Kleine Wildernissen’. 

De bomen in de stad vormen samen het stadsbos en spelen een cruciale rol voor de leefbaarheid van de stad (Straatsburg). Bomen leveren onmisbare diensten aan de stad, maar ze worden vaak geconfronteerd met een moeilijke en stresserende groeiomgeving. In de natuur dragen ectomycorrhizale bodemschimmels bij aan de groei en gezondheid van bomen. Toch is nog maar weinig geweten over het voorkomen en de rol van deze schimmels in stedelijk gebied. Wij zochten uit in welke mate bodemkenmerken en deze gunstige bodemschimmels bijdragen aan de vitaliteit van stadsbomen.

Overijse is gelegen in Vlaams-Brabant, de wandelprovincie bij uitstek. De provincie biedt een grote variatie aan landschappen, zoals het heuvelachtige Pajotten land, de Brabantse Kouters, het Dijleland met het Zoniënwoud, Heverlee bos en Meerdalwoud. Alombekend is de Druivenstreek van Overijse en Hoeilaart, en verder oostelijk vinden we de fruit- en druivenaanplantingen van het Hageland en de lieflijke Getevallei, allen op een steenworp van de provinciehoofdstad Leuven. Tijd om Overijse en zijn trage wegen als een deel van deze groene gordel te ontdekken, te voet of per fiets!

Veel bomenbeheerders kunnen zonder twijfel boomsoorten van op afstand herkennen, bijvoorbeeld terwijl ze voorbij rijden in de wagen. En ze kunnen dit zelfs in de winter, zonder blad. Maar slechts weinigen kunnen echt uitleggen waarom ze zo zeker zijn dat het om een eik gaat en geen linde. Meestal wordt verwezen naar het takkenpatroon of de habitus, maar eigenlijk gaat het meer om een buikgevoel, verworven na vele jaren naar bomen kijken. Kroonarchitectuur is de wetenschap die dit buikgevoel onderbouwt met definities en concepten, en die uitlegt waarom een boom eruit ziet zoals hij eruit ziet. Omdat de belangrijkste onderzoekers Frans of Frans-Canadees zijn, is de literatuur over kroonarchitectuur jammer genoeg quasi exclusief in het Frans gepubliceerd, wat de toegankelijkheid niet ten goede komt.

De milieu- en groendiensten staan in elke stad en gemeente steeds paraat: personeelsorganisatie, een schepen met mega-ideeën, planningen, bestelbonnen, vergaderingen, herstellingen en onderhoud, nieuwe projecten, afspraken en controle van onderaannemers, proper en net houden bij elk event, allerhande maatregelen met een corona crisis ... En ja, we willen nog een bordje bij de bloemenweide plaatsen. In alle drukte is er dikwijls geen tijd meer om te communiceren. Nochtans is het zeer belangrijk om de burger te informeren wat er precies gebeurt.

Elke gemeente herbergt wel een paar uitzonderlijke bomen waar een verhaal aan vasthangt of waar inwoners graag even passeren voor een mooie foto of om mee uit te pakken als er bezoek is. Sinds 1985 verzamelt de Beltrees databank deze waardevolle en vaak merkwaardige bomen.

De kwaliteit van het groenonderhoud is soms recht evenredig met hoe kort de “pelouze” in het openbaar domein wordt gehouden. Mensen zijn het jaren gewoon, gras wordt best zo snel mogelijk gemaaid. Het moet proper zijn!

Onze steden zijn verrassend rijk aan diersoorten. Ze zijn een onmisbaar deel van onze beleving van de stad. De binnenstedelijke soortenrijkdom staat vandaag echter ook onder stevige druk. Om het buitengebied te sparen, moeten we compacter gaan wonen. Recent onderzoek uitgevoerd aan HoGent-KASK, toonde echter aan dat zelfs bij intensiverend ruimtegebruik stadsontwikkeling best te combineren valt met een rijk dierenleven. Het enige wat daarvoor nodig is, is aandacht voor de aanwezigheid van dieren, kennis over hun noden en creativiteit bij het plannen en ontwerpen van steden.

Bacterievuur is een plantenziekte die vooral planten van de Rozenfamilie treft. De bekendste zijn Meidoorn (Crataegus), Peer (Pyrus), Appel, (Malus), Dwergmispel, (Cotoneaster), Vuurdoorn, (Pyracantha), Kweepeer, (Cydonia), Meelbes en Lijsterbes, (Sorbus) en Krentenboompje (Amelanchier).

Bladluizen in bomen worden vaak als hinderlijk ervaren. Het uitzetten van natuurlijke vijanden biedt een mogelijkheid om deze insecten op een duurzame manier onder controle te houden. Traditioneel wordt hiervoor naar het tweestippelig lieveheersbeestje gegrepen. Alternatieve mogelijkheden zoals larven van de groene gaasvlieg worden nauwelijks toegepast. Tijdens een praktijkgericht onderzoeksproject aan HOGENT testen onderzoekers het potentieel van de groene gaasvlieg als biologische bestrijder van bladluizen.

Als tuinliefhebber ben je er niet altijd van bewust. Maar via tuincentra liften ook ongewenste soorten via de grond in de potten mee richting je tuin. En recent onderzoek wijst uit dat ook enkele schadelijke exotische landplatwormen de weg naar je tuin gevonden hebben. Soorten die in onze bodems helemaal niet thuis horen en je liever kwijt bent dan rijk! Exotische landplatwormen kunnen immers schadelijk zijn voor het bodemleven van onze West-Vlaamse bodems. Een aantal soorten voeden zich immers met regenwormen, pissebedden en andere nuttige bodemorganismen. En zelf hebben deze exoten zo goed als geen natuurlijke vijanden in onze bodems en kunnen dus vrij hun gang gaan.

“Wachtkamer in de natuur” is een project van het AZ Sint-Lucas in Brugge en het Agentschap voor Natuur en Bos. In deze corona periode weten we maar al te goed wat gezondheid betekent. Dat natuur een helende functie heeft, mochten wij ervaren. Dit project dateert echter van ervoor, maar is een schitterend voorbeeld voor vele zorginstellingen.

• Kinderen brengen tegenwoordig 2X zoveel tijd door binnen dan 20 jaar geleden
• Iedereen heeft nood aan natuur in zijn leefomgeving. Dagelijks contact met de natuur, of zelfs enkel het zicht op groen, bevordert het welbevinden.
• Kinderen die spelen en leren in de natuur ontwikkelen - spelenderwijs - allerlei inzichten en vaardigheden. Het helpt kinderen opgroeien tot flexibele, veerkrachtige volwassenen, creatief in denken en handelen.
• De gevarieerde, groene ruimte geeft aanleiding tot sociale interactie. Kinderen met gedrags- of leerproblemen blijken buiten soms makkelijker hun plaats te vinden. Ze worden rustig, concentreren zich beter, of krijgen de kans te laten zien wat ze wel goed kunnen.

Op het online platform waarnemingen.be werd onderaardse klaver gesignaleerd op de begraafplaats van Gentbrugge. De Gentse Groendienst trof er bovendien meer dan 200 wilde plantensoorten aan, waarvan een tiental zeer bijzondere soorten. Dat komt onder andere door de typische omstandigheden waarin ze groeien en door de natuurvriendelijke manier waarop de Groendienst de Gentse begraafplaatsen beheert

Bomen worden steeds relevanter als groenelement in steden en gemeenten. Er is wel nood aan een structurele werking. Bregt Roobroeck, onderzoeksexpert groen bij Hogeschool VIVES verduidelijkt: “Als de beheer-, aanleg- en ontwerptechnieken niet goed zijn, dan worden de bomen nooit voldoende oud en groot om te overleven en gebeuren er eigenlijk heel dure investeringen die verloren gaan.”

• De tuinjungle (Dave Coulson)
• Zakboek voor de klimaattuin (Marc Verachtert en Bart Verelst)

Sinds 18 maart jongstleden is ons aller woordenschat flink uitgebreid met woorden als lockdown, Corona, Covid-19 en social distancing. Een pandemie was tot begin dit jaar iets wat we in Hollywoodfilms zagen of iets gevaarlijk s dat zich voltrok in verre, vreemde landen. Als je tot voor kort iemand op straat zag met een mondmasker vond je dat heimelijk toch vooral een beetje belachelijk. Maar sindsdien hebben we met zijn allen onze virologische kennis natuurlijk ferm bijgespijkerd, en wat we gisteren amper kenden of paranoïde vonden, behoort vandaag tot onze parate kennis en vaste gedragscode.